استخراج نقدینگی (Liquidity Mining) یعنی چه؟ بررسی مزایا و معایب

بازار ارزهای دیجیتال امروزه به محل چالش برانگیزی به منظور کسب درآمد بین افراد مختلف تبدیل شده است. کاربران این حوزه به روش های متفاوت در آن کار می کنند و با توجه به نوع فعالیت خود  از فرصت‌های مختلف برای کسب در‌آمد استفاده می کنند. گروهی با ترید کردن و خرید و فروش رمز ارزها و عداه ای نیزبا استخراج آنها سود خود را از این بازار جمع آوری می کنند. البته راههای دیگری نیز برای کسب درآمد در این حوزه وجود دارد. یکی از روش های کسب سود در این حوزه استخراج نقدینگی یا لیکوئیدیتی ماینینگ است. در ادامه برای آشنایی بیشتر با این مقوله با ما همراه باشید.

استخراج نقدینگی چیست؟

یکی از مقوله های جدید و جذاب برای سرمایه گذاران دنیای کریپتوکارنسی استخراج نقدینگی است. مفهوم فوق برای اولین بار در سال 2017 و به وسیله صرافی IDEX معرفی شد و در سال 2019، پروتکل‌های سینتتیکس (Synthetix) و چین‌لینک (Chainlink) آن را بهبود داده و اصلاح کردند. 

در ادامه بعد از محبوبیت پروتکل‌های کامپوند و یونی‌سواپ در ژوئن 2020، زمانی که کامپاند توکن حاکمیتی COMP را منتشر کرد، مورد استفاده کامل قرار گرفت. تعداد کاربران پروتکل وام دهی کامپاند بسیار زیاد بود و با آغاز بهره برداری آنها از استخراج نقدینگی، همه چیز تغییر کرد. از 20 ژوئن 2020 درست 5 روز بعد از عرضه توکن کامپ، ارزش هر واحد رمز ارز COMP بالغ بر 313 دلار آمریکا شد و مارکت کپ آن به بیش از 800 میلیون دلار رسید. در کل ارزش قفل شده (TVL) آن نیز حدود 511 میلیون دلار برآورد شد.

 در حال حاضر مفهوم Liquidity Mining بوسیله پروتکل های بسیاری پذیرفته شده (در ادامه برخی از آنها را مرور می کنیم) و روشی هوشمند و موثر جهت توزیع توکن‌ها به شمار می آید. اغلب این پروتکل‌ها غیرمتمرکز هستند و اصولا هر کسی می تواند به نوعی، ماینر نقدینگی باشد.

استخراج نقدینگی در رشد و توسعه دیفای در سال 2020 نقش مؤثری داشته است و باعث افزایش حجم معاملات ماهانه در صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) شده است.

استخراج نقدینگی به فرایندی اطلاق می شود که کاربر یک پلتفرم ویژه در سیستم های مالی غیر متمرکز (Defi) به دلیل همکاری و فعالیت در آن، مستحق دریافت پاداشی به صورت توکن آن پروتکل خواهد بود. به عبارتی در این فرایند یک دارایی خاص به منظور ارائه نقدینگی به استخر سرمایه محصول و بدست آوردن سود حاصل از آن سپرده گذاری شده و و یا وام داده می شود. 

نحوه عملکرد استخراج نقدینگی

ذکر شد که در ازای همکاری در پروژه های خاص، کاربران توکن آن پلتفرم را به عنوان جایزه دریافت می کنند. این توکن‌های پاداش به صاحبان خود قدرت رای دادن در پروتکل را می دهند و یا بر اساس آنها سود مشخص و منظمی به دارندگان اعطا می شود.

بنابراین هر چه کاربر دارایی بیشتری را در پلتفرم مربوطه استیک کرده باشد، توکن بیشتری به عنوان پاداش دریافت خواهد کرد و سود بیشتری نیز خواهد برد.

هدف صرافی‌های غیرمتمرکز اصولا جذب کاربران جدید به منظور وارد کردن سرمایه است، هر چند در ازای این مشارکت مجبور به اعطای پاداش باشند. امروزه بیشتر صرافی های غیر متمرکز به هدف سازماندهی امور معاملاتی خود،  قصد جایگزینی دفاتر سفارش با بازارسازهای اتومات را دارند. استفاده از بازارسازهای خودکار امکان معامله یک توکن با توکن دیگری در یک استخر نقدینگی مشخص را فراهم می کند. 

کارمزدی که کاربران برای انجام معاملات خود پرداخت می کنند توسط بازارسازهای خودکار جمع‌آوری شده و به عنوان پاداش به ارائه‌دهندگان نقدینگی اعطا می شود. در این میان تریدر برای انجام معامله خود در صرافی غیرمتمرکز کارمزد پرداخت کرده و در مقابل ارائه‌دهندگان نقدینگی سود کسب می کند.

مزایا و معایب استخراج نقدینگی

استخراج نقدینگی برای کاربران خود مزیت ها و همچنین خطراتی بدنبال دارد که در ادامه به مرور آنها می پردازیم.

مزایا و قابلیت ها

🟢 این پروسه برای سرمایه گذاران بسیار جالب و هیجان انگیز است. کسب پاداش در ازای شرکت در پلتفرم‌ها راه مناسبی جهت کسب سود به نظر می رسد. همین عامل باعث رشد قابل توجه این پلتفرم ها شده است.

🟢 پلتفرم‌های استخراج نقدینگی در مدت زمان کم به دلیل سرمایه گذاری های کلان، رشد و توسعه می یابند و سود و رونق چشمگیری کسب می کنند. اگر در این پلتفرم ها پروسه اعطای وام نیز انجام شود رشد آنها چند برابر خواهد بود.

🟢 اصولا ساز و کار پروتکل‌های استخراج نقدینگی کاملا غیر متمرکز و یا تا حدود زیادی غیر متمرکز است و امکان مشارکت هر کسی در آن وجود دارد.

خطرات و معایب استخراج نقدینگی

🔴 برای شرکت در استخراج باید سطح دانش و مهارت فنی خود درباره ی این زمینه را بسیار تقویت کنید. در غیر اینصورت در بدو ورود با دنیایی پیچیده و مبهم روبرو خواهید شد و احتمال موفقیت شما صفر است.

🔴 اغلب پروتکل های استخراج نقدینگی امروزه مبتنی بر بلاک چین اتریوم هستند و رشد آنها هماهنگ با رشد دیفای باعث ارتقا شبکه به ظرفیت کامل خود شده است. شایان ذکر است که معاملات دیفای روی شبکه اتریوم مستلزم پرداخت هزینه زیادی از جمله هزینه هر تراکنش است. 

🔴 از طرفی کاربر باید هزینه های دیگر کار در این پلتفرم ها از جمله هزینه کمیسیون، شاخص‌های وثیقه گذاری و نوسانات قیمت در بازار ارزهای رمزپایه را در نظر بگیرد تا بتواند از پول و سرمایه خود محافظت کند.

🔴 پروتکل های استخراج نقدینگی مانند سایر بخش های کریپتوکارنسی در معرض نوسانات زیادی قرار دارند. کارشناسان معتقدند این قبیل پلتفرم‌ها بیشتر به دنبال کسب قدرت و پول هستند و به ایجاد محیط های سالم برای انجام امور مالی توجه زیادی ندارند. 

🔴 عمده ترین اشکال این مقوله مربوط به قراردادهای هوشمند است.

دسته بندی پروتکل‌های استخراج نقدینگی

 پروتکل‌های استخراج نقدینگی به سه گروه مختلف تقسیم می شوند که هر کدام ویژگی های خاص خود را دارند. در زیر به مرور آنها می پردازیم.

پروتکل‌های غیرمتمرکز تدریجی

این گروه پروتکل‌هایی هستند که به طور کامل غیرمتمرکز نشده اند و مستقیما کنترل پلتفرم را به جامعه خود واگذار نمی کنند. به همین دلیل ممکن است تیم توسعه دهنده برای اجرای یک مدل نظارت و مدیریتی بعد از راه اندازی پلتفرم نیاز به زمان داشته باشد. در برخی موارد توکن این پلتفرم‌ها قبل از ارائه مدل نظارتی توسط تیم پشتیبان در صرافی ها لیست می شود. 

پروتکل‌های تقریبا غیرمتمرکز

در این پروژه ها هدف اصلی اعطای پاداش به اعضای فعال جامعه همان پروژه است. همانطور که از نامش پیداست این گروه مبتنی بر غیر متمرکز سازی نسبی فعالیت می کند و به کاربرانی که قصد پیوستن به این پلتفرم ها را دارند، توکن‌های حاکمیتی (Governance Token) داده می‌شود. بنابراین، تیم توسعه‌دهنده با اعطای توکن های خود بدون نیاز به فروش آن باعث افزایش غیرمتمرکز بودن پروژه خود می شوند.

پروتکل‌های مبتنی بر بازاریابی

هدف این پروتکل ها بر اساس نامش، ایجاد انگیزه بازاریابی در بین کاربران و فعالان بازار است. این گروه اصولا کمی قبل از عرضه معرفی می شوند و افرادی که قصد مشارکت در این پروژه را دارند به بازاریابی آن می پردازند. در نتیجه پروژه قبل از راه اندازی کامل تعداد زیادی کاربر خواهد داشت و این باعث جذب نقدینگی به پروژه می شود که شاید این مبالغ تا مدتی به وسیله تیم توسعه‌دهنده بلوکه شود.

معروفترین بسترهای دیفای ارائه کننده استخراج نقدینگی

با گذشت زمان به تعداد پلتفرم‌های استخراج نقدینگی افزوده می‌شود و در نتیجه فرصت‌ بیشتری برای سرمایه‌گذاری افراد در بازار کریپتوکارنسی ایجاد می‌کند. قبل از اینکه پلتفرم مورد نظرتان برای استخراج نقدینگی را انتخاب کنید خطرات احتمالی آن را بررسی کرده و از صحت آن پروژه آگاه شوید. البته اغلب آنها مورد اطمینان هستند ولی خطرات امنیتی را باید همیشه در نظر گرفت و با احتیاط وارد عمل شد. 

برجسته ترین پلتفرم های فعال در این بخش عبارتند از:

یونی سوآپ (Uniswap)

صرافی مشهور یونی سوآپ امروزه یکی از بهترین پلتفرم های ارائه دهنده استخراج نقدینگی است و کاربران می توانند کیف پول خود را مستقیما به صرافی وصل کرده و بعد تعویض توکن ها را بین استخر صرافی و کیف پول خود انجام دهند. 

بزرگترین صرافی غیرمتمرکز حال حاضر یعنی یونی سوآپ از توکن های مختلفی که مبتنی بر شبکه ERC-20 هستند، پشتیبانی می کند. در نتیجه برای برخورداری از امکانات این صرافی باید کیف پول مناسب را داشته باشید. با داشتن توکن بومی این صرافی بنام یونی (UNI) افراد قادرند در طراحی شبکه این صرافی شرکت داشته باشند. توکن مذکور اولین بار در ایردراپ به کاربرانش اعطا شد و اکنون جزء رمز ارزهای ارزشمند بازار محسوب میشود. 

برای ارائه نقدینگی در استخر این صرافی، باید به نسبت مساوی اتریوم و توکن یونی (UNI) داشته باشیم. در ادامه این دو ارز دیجیتال به قراردادهای هوشمند سپرده می‌شوند و در ازای آن، توکن LP (Liquidity Provider) دریافت می‌کنیم که برای برداشت سپرده‌ها از استخر این توکن ها باید معامله شوند.

اکو (Echo)

پروتکل بی نظیر اکو نوعی پلتفرم لایه دو است که به هدف تعامل پذیری راحت و کاربر پسند بودن شامل یک زنجیره جانبی اتریوم و یک زنجیره جانبی بیت کوین می باشد. در نتیجه برنامه‌های غیرمتمرکز اکو از دارایی‌های بلاک چین‌های دیگر مانند توکن‌های ERC-20 پشتیبانی می کنند.

توکن بومی این شبکه اکو (Echo) نام دارد و برای برای حفظ مکانیزم اجماع و پرداخت کارمزد تراکنش‌ها در داخل پروتکل اکو مورد استفاده قرار می گیرد. هدف این پلتفرم، طراحی و ارائه اکوسیستمی جدید است که در آن  کاربران و توسعه‌دهندگان فرصت و آزادی انجام تراکنش و ایجاد تعامل بدون وجود موانع را داشته باشند.

آوه (Aave)

از مورد توجه ترین پروتکل‌های معاملاتی غیر متمرکز در بازار رمز ارزها آوه (Aave) است که مبتنی بر بلاک چین اتریوم می باشد. در این پلتفرم امکان وام‌دهی و قرض‌ گرفتن کوین‌های مختلف با روشی ایمن و کاربردی برای افراد ایجاد شده است. برای شرکت در پلتفرم آوه، کاربر وام‌دهنده‌ سرمایه خود را در استخر واریز می کند و کاربر دیگری آن را قرض می گیرد. دارایی‌ها در این استخر رزرو می شوند تا در صورت نوسانی بودن بازار، وام‌دهنده هر زمان که تمایل داشته باشد قادر به خارج کردن سرمایه اش از پروتکل باشد.

شبکه آوه علاوه بر توکن بومی خود بنام آوه (Aave)، از 20 کوین دیگر مانند دای (Dai)، اتریوم (ETH)، تتر (USDT)، اوکس ( ZRX)، استیبل کوین بایننس (BUSD)، سینتتیکس (SNX) و…  پشتیبانی می‌کند.

کامپاند (Compound)

کامپاند (Compound) نیز یک پروتکل غیرمتمرکز بر بستر اتریوم و مانند آوه از وام‌ دهی و وام‌ گیری برخی کوین ها مانند دای، اتر، USDC، تتر، WBTC، توکن BAT، سای (SAI) و آگور (REP) بهره می برد.

در این پلتفرم نیازی به واسطه و شخص ثالث در امور مالی نیست و در نتیجه در هزینه و زمان تراکنش ها بسیار صرفه جویی می شود. ارائه‌دهندگان نقدینگی به کمک این پلتفرم قادرند توکن کامپ (COMP) که بومی این شبکه است را به عنوان جایزه دریافت کرده و در همین پلتفرم یا در صرافی‌های متمرکز و غیرمتمرکز دیگر آن را با توکن‌های مختلف مبادله کنند.

کرو (Curve)

شبکه Curve اولین بار سال 2020 معرفی شد و هدف آن و ایجاد یک صرافی بازار ساز خودکار و پیشرفته با کارمزد کم برای تریدرها و همچنین ارائه سرمایه مناسب برای اعطاکنندگان نقدینگی بود. تمرکز اصلی کرو بر روی استیبل کوین هاست و این امکان را برای سرمایه گذاران فراهم می کند تا با استفاده از این کوین ها، دارایی خود را در برابر نوسانات شدید بازار محافظت کرده و با استفاده از وام دهی پروتکل، سود بالایی کسب کنند.

وجه تمایز این پلتفرم ارائه استخرهایی است که دارای کوین های مشابهی مانند استیبل کوین ها یا نسخه معادل از دارایی دیگری هستند. با این روش Curve توانسته است که الگوریتم کاربردی‌ تری داشته باشد و کارمزد کمی از کاربر دریافت کند. در نتیجه ضررهای آن در مقایسه با DEX های دیگر بسیارکمتر است.

یرن فایننس (Yearn Finance)

پروتکل یرن فایننس در سال 2020 راه اندازی شده و شامل مجموعه‌ای از پروتکل‌های مبتنی بر بستر بلاک چین اتریوم است. کاربران در این پلتفرم به کمک سرویس‌های معاملاتی و وام‌دهی، می توانند درآمدهای حاصل از رمز ارزهای خود را افزایش دهند.

در این پروتکل نیز سرویس‌ها بدون نیاز به واسطه‌های مالی مانند متصدیان و سازمان‌های مالی انجام می گیرد. در ازای شرکت و همکاری در این پروژه، کاربران توکن بومی آن بنام YFI را دریافت می کنند که یک توکن ERC-20 است و کنترل‌کننده و مشوق کل پلتفرم یرن فایننس می باشد و حق رای درباره ی پروپوزال های این پروژه را به دارندگان آن می‌دهد. این پروتکل بوسیله دارندگان توکن YFI اداره شده و دارای چند توسعه دهنده مستقل است. این امر منجر به اجرای تمام قابلیت های پلتفرم غیرمتمرکز یرن فایننس می‌شود.

جمع بندی

روش استخراج نقدینگی در آینده نزدیک، به جایگزینی مناسب برای سرمایه گذاری پول نقد در بانک‌ها یا خرید و نگهداری دارایی های با ارزش مانند طلا تبدیل خواهد شد. طی این پروسه نیازی به صرف زمان و انرژی برای بدست آوردن سود نیست و سرمایه کاربر به شکل ارز رمزپایه ذخیره می شود که به آسانی نیز می توان آن را نقد کرد.  در نتیجه این روش راهی جذاب و هیجان انگیز برای کسب سود از بازار کریپتو است و مورد استقبال زیاد کاربران قرار گرفته است. 

سؤالات متداول