برنامه غیر متمرکز یا DApp

تصور کنید که می توانستید فضای اضافی هارد دیسک رایانه خود را به کسب و کارها و سایر افراد جهان اجاره دهید و در عوض پول دریافت کنید. یا مثلا به اپلیکیشنی اجتماعی یا یک بانک اطلاعاتی پر از اطلاعات محرمانه فکر کنید که از خطر سرقت اطلاعاتی یا هک شدن در امان باشد. یا حتی می توانید به ایده های بزرگتری هم فکر کنید. بلاک چین امکانات فراوان و جدیدی به ما ارائه می دهد و ما فقط اندکی از آنها را می شناسیم. به دنیای dApp ها خوش آمدید…

dApp چیست؟

شاید الان از خودتان می پرسید که DApp چیست. اگر بخواهیم به صورت ساده بیان کنیم باید بگوییم که اپلیکیشن های غیرمتمرکز نوعی جدید از نرم افزار ها هستند که مالکیتی مرکزی ندارند و مهم تر از همه اینکه هیچ کس نمی تواند آنها را خاموش کرده و یا خراب کند. آنها نرم افزار های “کد بازی” هستند که با استفاده از قرارداردهای هوشمند تراکنش ها را در بستر بلاکچین به انجام می رسانند.

ایده اپلیکیشن های غیر متمرکز هنوز هم بسیار جدید است و به همین دلیل به راحتی نمی توان پاسخ داد که dApp چیست. با این وجود با توجه به آنچه تا به حال دیده شده می توان تعدادی از ویژگی های اصلی این اپلیکیشن ها را بیان نمود.

ویژگی های برنامه های غیر متمرکز

اول به سراغ موارد مهم تر می رویم. ابتدا باید یک قدم به عقب برداریم و بدانیم که فناوری زیربنایی DApp بلاک چین است. اگر با نحوه عملکرد بلاک چین آشنا هستید باید بدانید که بلاک چین تمام سوابق تراکنشی را به شکل ” بلاک هایی” مرتب می کند که با اعتبارسنجی رمزنگاری شده به هم متصل می شوند. هر یک از این بلاک ها به بلاک قبل و بعد خود متصل است و دستکاری اطلاعات موجود در یک بلاک غیر ممکن است.

یک بلاک چین خاص بخشی از حافظه دیجیتالی کل به حساب می آید که در میان زنجیره تراکنشی تمام بلاک ها قرار دارد و هر تراکنشی همیشه محفوظ و قابل مشاهده برای تمام افراد حاضر در این چرخه است. مسئله قابل توجهی که باید به یاد داشته باشید این است که این اطلاعات در نقاط مختلفی توزیع شده و از همین رو در محل مشخصی ذخیره نشده اند و هیچ کس نمی تواند آنها را مدیریت کند.

با به خاطر سپردن موارد بالا در مورد ویژگی های بلاک چین درک مواردی که در ادامه بیان می کنیم ساده تر خواهد شد:

کد باز:

برنامه های کد باز به صورت ایده ال باید دارای سیستم مدیریتی مستقلی باشند که تمام تغییرات توسط اکثریت کاربران به تصویب برسد. کدهای dApp باید برای بررسی دقیق در دسترس همه قرار داشته باشند.

غیر متمرکز:

تمام سوابق عملی در dApp باید در یک بلاک چین غیرمتمرکز و عمومی ذخیره شود تا هیچ نهاد متمرکزی توان به دست گرفتن کنترل آن را نداشته باشد.

پاداش:

اعتبار سنج های موجود در بلاک چین با فعالیت خود (تلاش انسانی، نیروی محاسباتی و برق) تراکنش ها را تایید می کنند و بلاک هایی را به زنجیره بلاک چین اضافه می کنند. به همین دلیل باید به این فرایند پاداش داده شود و این پاداش در قالب توکن های رمزنگاری شده ارائه می شود.

پروتکل:

افراد پیرامون اپلیکیشن غیر متمرکز  که به هر نحوی با آن درگیر هستند باید بر سر یک الگوریتم رمزنگاری شده به توافق برسند تا به وسیله آن گواه اثبات ارزش را نشان دهند. برای مثال، در حال حاضر بیت کوین و اتریوم از گواه اثبات کار (PoW) استفاده می کنند که البته اتریوم گواه اثبات سهام (PoS) را نیز به کار می برد.

با در نظر گرفتن موارد بالا، بیت کوین را باید به عنوان اولین اپلیکیشن غیر متمرکزی که طراحی و به کار گرفته شده مورد تشویق قرار داد. بیت کوین یک بلاک چین عمومی خود-پایدار کننده است که بدون هیچ گونه واسطه یا نهاد کنترل کننده مرکزی، موجبات تراکنش هایی کارآمد را فراهم می آورد.

انواع dApps

با توجه به نوع بلاک چین به کار گرفته شده، اپلیکیشن های غیر متمرکز را می توان به سه دسته گروه بندی کرد:

• نوع اول: این dApp ها خود بلاک چین ویژه خود را دارند؛ برای مثال بیت کوین. سایر رمزارزهای دیگر که بلاک چین ویژه خود را دارند نیز در همین دسته قرار می گیرند.
• نوع دوم: این نوع dApp ها از بلا ک چین های نوع اول استفاده می کنند. این اپلیکیشن های غیر متمرکز نوعی پروتکل هستند و توکن هایی برای فعالیت خود نیز دارند. پروتکل Omni بهترین مثال ممکن برای اپلیکیشن های نوع دوم به حساب می آید. Omni یک پلتفورم تجاری غیر متمرکز است که بر پایه بلاک چین بیت کوین به عنوان “لایه ای” برای آسان نمودن نقل و انتقال بی همتا و بی دردسر دارایی ها میان طرف های مختلف و بدون هیچ گونه واسطه ای ایجاد شده است.
• نوع سوم: نوع سوم dApp ها از پروتکل اپلیکیشن های نوع دوم استفاده می کنند. Network SAFE نمونه ای از نوع سوم به حساب می آید و یک حافظه اطلاعاتی غیر متمرکز و شبکه ارتباطی به حساب می آید که با منابع محاسباتی کاربرانش جایگزین سرورها و پایگاه های اطلاعاتی می شود. این نوع dApp یک شبکه اطلاعاتی مستقل است که می توان با آن اپلیکیشن ها و وب سایت هایی فیلتر نشدنی ساخت. این dApp از پروتکل Omni برای ایجاد SafeCoins استفاده می کند و آنها را برای ادامه عملکرد خود مورد استفاده قرار می دهد.

فرق dApp با اپلیکیشن های رایج چیست؟

اپلیکیشن های غیر متمرکز تفاوت گسترده ای با اپلیکیشن های سنتی رایج دارند و دلیل اصلی آن هم قاعده زیربنایی غیر متمرکز آنهاست که کل چرخه حیات آنان را رقم می زند. میزان اطمینان بالا و تغییرناپذیری اطلاعات یکی دیگر از تفاوت های موجود میان این دو نمونه است. بر خلاف اپلیکیشن های قدیمی که نهادی مرکزی کنترل آنها را بر عهده دارد، dApp ها به واسطه بلاک چین هایی غیر متمرکز فعالیت می کنند و پس از نگارش اطلاعات بر روی بلاک چین، دیگر امکان تغییر یا حذف آنها وجود نخواهد داشت. بنابراین در هر مرحله از توسعه چرخه حیات dApp باید از اعمال قواعد شبکه غیر متمرکز اطمینان حاصل کنید.

علاوه بر این، در مورد اپلیکیشن های سنتی این باور وجود دارد که تکمیل طراحی رابط اپلیکیشن سبب اجرای سریع تر آن می شود چرا که میزان وابستگی به عوامل ثالث کمتر می شود. اما از سوی دیگر در زمان طراحی اپلیکیشن های غیر متمرکز، طراح باید به دنبال افزایش میزان اعتماد و مقیاس پذیری آن باشد.

یکی دیگر از تفاوت های کلیدی میان این دو میزان دقت به کار رفته در طراحی آنهاست و dApp ها را باید قبل از ارائه عمومی حتما مورد آزمایش قرار داد. از آنجا که نمی توان قراردادهای هوشمند را تغییر داد، اپلیکیشن طراحی شده باید عاری از هرگونه عیب و نقصی باشد. این نوع رویکرد در طراحی dApp بسیار متفاوت تر از رویکرد “سریع اشتباه کن و سریعتر یاد بگیر” در طراحی اپلیکیشن های سنتی است.

برتری های dApp ها نسبت به اپلیکیشن های سنتی

اپلیکیشن های غیر متمرکز برتری های محسوسی نسبت به نمونه های سنتی دارند که بد نیست در اینجا به چند مورد از آنها اشاره ای داشته باشیم.

غیرمتمرکز بودن سبب شده تا این اپلیکیشن ها غیر قابل تغییر باشند و اطلاعات موجود در آنها نیز به هیچ وجه قابل تغییر یا حذف نباشد. این اپلیکیشن ها در برابر هر گونه هک شدگی، حمله سایبری یا هر گونه خرابکرای دیگری مقاوم هستند .

با استفاده از آنها فرایند های پرداخت بسیار سریع تر می شود چرا که دیگر هیچ گونه واسطه ای مثل درگاه پرداخت یکپارچه وجود نخواهد داشت.

میزان ناشناس بود افراد تا حد زیادی ارتقاع می یابد و دلیل آن هم این است که این اپلیکیشن ها نیاز به فرایند های طولانی ثبت نام را از بین برده اند.

این اپلیکیشن ها سوابق اطلاعاتی مطمئنی دارند و کاربران می توانند برای تایید اطلاعات تراکنش به بلاکچین عمومی دسترسی داشته باشند.

dApp ها چگونه کار می کنند؟

کاربرد یک اپلیکیشن غیر متمرکز بر اساس معیار ها یا ویژگی هایی که در ابتدای امر توضیح دادیم مشخص می شود. به طور خلاصه این dApp ها به عنوان یک نرم افزار کد باز بر پایه یک بلاکچین عمومی فعالیت می کنند و توکن های تولید شده با الگوریتم های مشخص شده آنها، سبب ادامه حیات و فعالیت های آنها می شود.

کد باز بودن این اپلیکیشن ها سبب می شود تا هر فردی بتواند به آنها دسترسی داشته باشد. غیر متمرکز بودن سبب افزایش شفافیت این اپلیکیشن ها می شود – یعنی هر کسی و در هر زمانی می تواند به سوابق اطلاعاتی موجود در بلاک چین دسترسی داشته باشد. سوابق جدید را می توان با استفاده از توکن هایی که با الگوریتم مشخصی استخراج می شوند یا قبلا استخراج شده اند، به بلاک چین اضافه نمود.

پلتفورم های توسعه dApp

معروف ترین پلتفورم های بلاک چینی که این روزها برای تولید dApp ها به کار می روند اتریوم، EOS، و TRON هستند. در این بخش به صورت خلاصه ویژگی های هر یک از این سه مورد را بیان می کنیم.

اتریوم

اتریوم یا به اختصار ETH، بیشتر به دلیل امنیت بالا و ارائه امکانات خوب برای حذف تمرکز گرایی معروف است. با این وجود وقتی که صحبت از نیاز بالا به مقایس پذیری می شود، نمی توان اتریوم را برای انجام این کار توصیه نمود. از همین رو پلتفورمی که انتخاب می کنید به نیاز شما بستگی دارد. برای مثال اگر به جای مقایس پذیری به امنیت بیشتری نیاز داشته باشید باید از اتریوم استفاده کنید. اما مثلا اگر به دنبال طراحی یک بازی باشید، اتریوم گزینه ای خوب برای شما نخواهد بود.

ایاس

ایاس (EOS) در واقع یک پلتفورم غیر متمرکز واقعی نیست. در حال حاضر  تنها 21 اعتبار سنج دارد که تراکنش ها را بر اساس الگوریتم “اثبات سهم محول شده” انجام می دهند. این اعتبار سنج ها برای امن کردن شبکه و نظر دادن پاداش دریافت می کنند. اعتبار سنج هایی که وظایف خود را انجام ندهند با رای اکثریت از مجموعه خارج می شوند. مزیت این فرایند مقایس پذیری آن است زیرا در نبود تراکم شبکه کاربران جدید به سرعت جایگزین می شوند. به طور خلاصه، مقیاس پذیری از طریق یک فرایند تمرکززدایی منطقی ایجاد می شود. اما با این وجود این پلتفورم از نظر امنیت بی عیب و نقص نیست، زیرا تعدادی از گره ها می توانند با همکاری هم برای سیستم مشکل ایجاد کنند.

ترون

ترون هم همانند ایاس بر پایه یک الگوریتم “اثبات سهم محول شده” عمل می کند. این الگوریتم مشکل مقیاس پذیری را با مقایس گذاری زنجیره اصلی بر طرف می کند. این امر سبب می شود تا ساختار هزینه ای شفاف تری ایجاد شود. با این همه امنیت این پلتفورم به خوبی یک پلتفورم غیر متمرکز واقعی نیست. در صورت تبانی اعتبار سنج ها امکان بیرون انداختن کاربران از این پلتفورم وجود دارد.