آیا ارز دیجیتال قانونی است؟

سوالات زیادی مبنی بر اینکه آیا ارزهای دیجیتال قانونی هستند و یا امکان کلاهبرداری در سرمایه گذاری ها وجود دارد یا نه، مطرح شده است.
یکی از دلایلی که علاقه مندان به سرمایه گذاری را وارد دنیای ارزهای دیجیتال نمیکند همین ترس از دست دادن سرمایه و عدم اطمینان از قانونی بودن ارز دیجیتال است. اما در جواب این سوالات ما توضیحات کاملی در این رابطه برای شما آماده کرده کرده ایم که بهتر است این فرصت را از دست ندهید.
از آن جایی که از زمان حضور ارزهای دیجیتال مدت زیادی نمی گذرد و این حوزه بسیار جدید است هنوز قانون گذاری اساسی در رابطه با آن مطرح نشده است هیچ قانونی مبنی بر اعلام ممنوعیت سرمایه گذاری در حوزه ارزهای دیجیتال و یا خرید و فروش آنها اعلام نشده است،  در نتیجه  خرید دارایی های دیجیتال جرم نیست و قانونی محسوب می شود، مگر اینکه به طور رسمی و قانونی این مسئله مطرح شده و جرمی تلقی شود.
با استناد به ماده 2 قانون مجازات‌های اسلامی هر رفتاری اعم از فعل یا ترک فعل که در قانون برای آن مجازات تعیین شده است جرم محسوب می شود.
البته این را در نظر داشته باشید که استفاده از پول یا دلار هم قانونی است اما بستگی به نحوه استفاده شما از آن سرمایه و سرمایه گذاری شما دارد و در نتیجه در زمینه ارز های دیجیتال نیز همین مسئله مطرح میشود که جرم نبودن ارزهای دیجیتال به معنی قانونی بودن هرگونه استفاده از بیت کوین یا دیگر ارزها نیست. قانونی بودن ارز دیجیتال به نحوه استفاده شما از ارز را دارد.
مسلما فردی که از طریق استفاده از بیت کوین پولشویی می کند، مجرم است! اما مشخصا جرم او پولشویی به شمار می آید نه سرمایه گذاری و معاملات بیت کوین او.

کلاهبرداری و پولشویی ارزهای دیجیتال 

این باور گسترده وجود دارد که ارزهای دیجیتال ابزار جدیدی را برای مرتکب شدن به کلاهبرداری، پولشویی و انبوهی از جرایم مالی در اختیار سازمان های جنایی قرار می دهد. این باور ممکن است به طور مستقیم بر اکثر سرمایه گذاران ارز دیجیتال که قصد استفاده از این فناوری جدید را برای ارتکاب به چنین جرم هایی  ندارند، تاثیر نگذارد. با این حال، سرمایه گذارانی که در موقعیت قربانی شدن توسط جرایم مالی قرار می گیرند، احتمالاً گزینه های قانونی مشابه قربانیان کلاهبرداری در بستر سرمایه گذاران سنتی ندارند.

این موضوع همچنین به وضعیت غیرمتمرکز ارزهای دیجیتال مربوط می شود. به عنوان مثال هنگامی که صرافی ارزهای دیجیتال هک می شود و دارایی مشتریان به سرقت میرود، معمولاً هیچ روش استانداردی برای بازیابی وجوه از دست رفته وجود ندارد.

بنابراین سرمایه گذاران ارز دیجیتال با خرید و نگهداری دارایی های ارزهای دیجیتال در مقدار مشخص و کمی ریسک می کنند. به همین دلیل است که توسعه دهندگان و استارتاپ های مرتبط با ارز دیجیتال، توجه زیادی را معطوف به ایجاد ابزار امن نگهداری سکه ها و توکن های دیجیتال کرده اند.

بر اساس ماده ۲ قانون مجازات عمومی:

«هر فعل یا ترک فعل که مطابق قانون قابل مجازات یا مستلزم اقدامات تامینی یا تربیتی باشد جرم محسوب است و هیچ امری را نمی توان جرم دانست مگر آنکه به موجب قانون برای آن مجازات یا اقدامات تامینی یا تربیتی تعیین شده باشد جرم محسوب می شود.»

با توجه به این ماده میشود استنباط کرد، به دلیل اینکه ارزهای دیجیتال از جمله بیت کوین قانون گذاری نشده اند، معاملات آن غیرقانونی به شمار نمی رود و جرم نیست.

اما در صورت بروز هرگونه کلاهبرداری در حوزه ارزهای دیجیتال، امکان شکایت رسمی وجود دارد و در رابطه با کلاهبرداری های ارز های دیجیتال، نیرو انتظامی پیگیری و رسیدگی میکند.

اعلام ممنوعیت معاملات بیت کوین شامل چه کسانی میشود؟ 

اعلام ممنوعیت استفاده و خرید و فروش بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال در سال 1396 توسط بانک مرکزی در رابطه با ممنوعیت این حوزه برای مراکز مالی از جمله بانک ها و صرافی های زیرنظر بانک مرکزی است و افراد معمولی را شامل نمیشود؟

با وجود اینکه بانک مرکزی ایران در سال ۱۳۹۶ استفاده از بیت کوین و باقی ارزهای دیجیتال در مراکز مالی را ممنوع اعلام کرده است این به معنای ممنوعیت کامل بیت کوین و دیگر رمز ارزها نیست و این ممنوعیت فقط برای بانک ها و صرافی های زیر نظر بانک مرکزی است.

استخراج یا ماینینگ بیت کوین چه قوانینی دارد؟

استخراج یا ماینینگ بیت کوین در هر کشوری قوانین خاص خود را دارد و ایران نیز از این قاعده مستثنا نیست. معاون اول رئیس جمهور آیین نامه اجرایی استخراج فرآورده های پردازشی رمزنگاری شده را در تاریخ 13 مرداد 98 ابلاغ کرد. 

محتوای آیین نامه در واقع مربوط به به ایجاد شکل قانونی استخراج بیت کوین بود و موضوع الزام اخذ مجوز متقاضیان استخراج بیت کوین از وزارت صمت (صنعت، معدن، تجارت) مطرح شده بود.

به طور کلی آیین نامه نسبت به فعالیت های استخراج بیت کوین اعلام رسمیت کرده بود و این فعالیت ها را مشمول شرایط و حقوق دانست.

اما خب این نکته را به یاد داشته باشید که استخراج بیت کوین نیازمند شرایط و تجهیزاتی مانند انشعاب برق مجاز است و باید پرداخت هزینه های برق ویژه ی این کار مرتبا انجام شود.

از مهمترین شرایط استخراج قانونی بیت‌کوین در ایران استفاده از انشعاب برق مجاز و پرداخت هزینه‌ برق مصوب مخصوص این کار است. نرخ قیمت برق پایگاه های استخراج طبق آیین نامه قیمت معادل متوسط نرخ برق صادراتی خواهد بود.

در نتیجه استخراج بیت کوین بدون مجوز جرم محسوب میشود اما معاملات و سرمایه گذاری بیت کوین فعلا هیچ قانون و مجوزی نیاز ندارد.

حکم شرعی معاملات بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال از نظر رهبر معظم چیست؟

سوالی مطرح شده است که آیا خرید و فروش و نگهداری ارزهای دیجیتال برای عموم مردم آزاد است؟ جواب رهبر معظم آیت الله خامنه ای در این رابطه به این شرح بود :

«نامشخص، هنوز قانون گذاری صورت نگرفته است. جرم نیست.» 

در خصوص شرعی بودن خرید و فروش ارز دیجیتال  نیز از ایشان پرسیده شد و آیت الله سید علی خامنه ای رهبر معظم انقلاب چنین پاسخ دادند:

سوال: با توجه به اهمیت روز افزون خرید و فروش ارز دیجیتال، آیا خرید و فروش آنها به لحاظ شرعی مجاز است؟ آیا صدمه ای به نظام اقتصادی کشور وارد نمی سازد؟

پاسخ: حکم تولید و خرید و فروش ارز دیجیتال، تابع قوانین و مقررات نظام جمهوری اسلامی ایران است.

به طور کلی، استفاده، معامله و سرمایه‌ گذاری در حوزه ارزهای دیجیتال و بیت‌کوین در ایران قانونی است. استخراج بیت کوین در ایران صنعت به شمار می رود و با اخذ مجوز قانونی از وزارت صمت نیز قانونی است.

آیا معاملات ارزهای دیجیتال و بیت کوین در کشورهای مختلف قانونی هستند؟

وضعیت حقوقی بیت کوین (و سایر ارزهای دیجیتال مربوطه) از دولتی به دولت دیگر متفاوت است و هنوز در بسیاری از آنها قانونی تعریف نشده یا این قانون گذاری در حال تغییر است. اما اکثر کشورها استفاده از بیت کوین را غیرقانونی نمی دانند

برخی از دولت ها صریحاً استفاده و معاملات ارز دیجیتال را قانونی و مجاز دانسته اند، برخی دیگر آن را ممنوع یا محدود کرده اند. به همین ترتیب، سازمان های مختلف دولتی، ادارات و دادگاه ها بیت کوین را به طور متفاوتی طبقه بندی کرده اند. اما آنچه در اکثر دولت ها مشاهده شده است مبنی بر عدم وجود محدودیت در معاملات ارز دیجیتال می باشد.