صرافی غیر متمرکز (Decentralized exchange) چیست؟

صرافی غیر متمرکز که با نام Decentralized exchange هم شناخته می شود، یک بستر انجام معاملات مالی است که بدون واسطه و به طور مستقیم معاملات را انجام می دهد. در طی سال های اخیر که بحث ارزهای دیجیتال هرروز داغ تر می شود، صحبت از این صرافی ها، یا تفاوت بین نوع متمرکز و غیر متمرکز آنها هم مطرح می شود. دارایی های کاربران، در یک صرافی غیر متمرکز برای هیچکس قابل دسترس نیست و سازمان های متمرکز نمی توانند دخالتی در آن داشته باشند. اما چطور؟ چرا نیاز به صرافی های غیر متمرکز احساس می شود؟ با ما در ادامه همراه باشید.

روند معاملات ارزهای دیجیتال، به گونه ایست که تقریبا می توان گفت به این صرافی ها نیز وابسته است و هردو عضوی از یک خانواده هستند. ارزهای دیجیتال، به خودی خود، ذات غیر متمرکز دارند؛ اما اکثر صرافی های شناخته شده، صرافی هایی بسیار متمرکز هستند. این به این معنی است که این گونه صرافی و سیستم های معاملاتی، می توانند به راحتی به دارایی کاربران دسترسی داشته اشند. دسترسی هایی از قبیل دخالت در روند معاملات آنها یا حتی مسدود کردن حساب هر کاربری که بخواهند. کاری که برای پیشگیری از هریک از مسائل از این قبیل می توان کرد، مراجعه به صرافی های غیر متمرکز می باشد که امروزه بیشتر از هر زمان دیگری شاهد حضور و رونق آنها هستیم.

صرافی غیرمتمرکز چیست؟

صرافی غیرمتمرکز (DEX)، بستر انجام معاملات مالی آنلاین، به شکل غیر متمرکز است که محبوب ترین نوع صرافی برای خرید و فروش بیت کوین و دیگر ارزهای دیجتال است و دیگر نیازی به استفاده از کیف پول صرافی ها برای انتقال ارزهای دیجیتال نیست و کاربر اختیار کامل بر معاملات و کیف پول خود دارد.

نحوه عملکرد صرافی غیرمتمرکز

نحوه عملکرد این صرافی ها (DEX)، به این شکل است که بر روی بلاک چین های آزاد، دارای قابلیت اجرای قرارداد های هوشمند، بنا می شود. برجسته ترین میزبان صرافی های غیر متمرکز، در حال حاضر، اتریوم (Ethereum) می باشد. برای درک بهتر، توضیح مختصری از قراردادهای هوشمند، خالی از لطف نیست.

قرارداد های هوشمند نوعی نرم افزار هستند که همانطور که از نامشان پیداست، به صورت هوشمند، شرایط خاص را مدیریت میکنند. اجرای دستوری خاص برای شرایطی خاص و تعریف شده که روی بلاک چین قرار میگیرد و نمیتوان جلوی اجرای آن را گرفت. در واقع تفاوت قرارداد های هوشمند با قرارداد های معمولی، در عدم دسترسی طرفین قرارداد، نسبت به ممانعت از اجرای آن است. امکان ساخت قراردادهایی که میتوانند بی وقفه و تا همیشه، بدون واسطه و ازکارافتادن کار کنند، با قرارداد های هوشمند ممکن است، و برنامه هایی از این قبیل را برنامه های غیر متمرکز یا Dapp می نامند.

مراحل انجام یک معامله، در یک صرافی غیرمتمرکز:

1. اتصال کیف پول شخص معامله کننده به صرافی
2. ثبت خرید یا فروش خود
3. ثبت سفارش خریدار یا فروشنده ای دیگر مطابق سفارش معامله کننده اول
4. ورود دارایی ها به قرارداد هوشمند – انجام گرفتن تبادلات در آن – واریز مبلغ به کیف پول فروشنده و خریدار

تفاوت صرافی غیرمتمرکز با متمرکز

عملکرد صرافی های متمرکز تا حدودی شبیه بانک ها است. محبوبیت و سهولت استفاده از آن ها در مقایسه با صرافی های غیرمتمرکز، از عمده ترین دلایلی هستند که کاربران را به خود جذب کرده و علاقه ای به صرافی های دیگر احساس نمیکنند. یک نمونه آن کاربرانی است که کلیدهای خصوصی کیف پول خود را فراموش کردند و دچار ضرر می شوند. در حالی که اگر دارایی آن ها در کیف پول یک صرافی متمرکز بود، تنها با نام کاربری و رمز عبور خود می توانستند وارد حسابشان شوند. به همین دلیل است که به محض صحبت از ارزهای دیجیتال، نام صرافی هایی مثل بایننس هم به گوش می رسد. اما….

اما غیرمتمرکز بودن ذات ارزهای دیجیتال، کمی با متمرکز بودن صرافی، در تضاد به نظر می رسد. برای مثال هک شدن حساب، سرقت یا مسدود شدن آن، از جمله دلایلی هستند که نیاز به صرافی های متمرکز را برای کاربران بیشتر می کند. چرا که اگر یک صرافی غیر متمرکز، از کدنویسی خوبی بهره مند باشد، میتواند تمام این تهدیدات را برطرف کند. علاوه بر آن، کاربران میتوانند معاملات خود را به صورت همتا به همتا یا همان کاربر به کاربر، بدون وجود واسطه به انجام برسانند.

معایب و مزایای صرافی های غیر متمرکز

البته مسائلی مثل مشکلات فنی، کند بودن تراکنش ها یا پشتیبانی نکردن از تمام رمزارز ها، همچنان منجر به عدم اعتماد اکثریت کاربران به صرافی غیر متمرکز می شود. با همه ی این ها، در سال 2020 شاهد رشد چشمگیر در کیفیت و کمیت این صرافی ها بودیم. طوری که در حال حاضر، صرافی بایننس، به صورت غیر متمرکز هم فعالیت می کند. ضمناً این نکته هم باید در نظر داشت که در صرافی های غیر متمرکز انجام معاملات ارز فیات (دلار، ریال، یورو و …) امکان پذیر نیست و فقط تعداد از ارزهای دیجیتال پشتیبانی می شوند.

این صرافی ها دارای خدمات امانت داری نیستند و مسئولیت کامل دارایی، بر عهده خود کاربر است. از دیگر معایب آن میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

• جبران ناپذیری اشتباه درمعاملات و انتقال ها
• حجم پایین معاملات در مقایسه با صرافی متمرکز
• امکان مشکلات فنی
• مقیاس پذیری بلاک چین ( سرعت کمتر و کامزد بیشتر) بسته به ترافیک بلاک چین
• پشتیبانی نکردن از تمام ارزهای دیجیتال

و اما مزایا:

• عدم وجود واسطه
• امکان معاملات همتا به همتا
• اختیار تمام و کمال کاربر به کیف پول
• انجام مبادلات اتمیک سواپ (Atomic Swap)، معملات بین زنجیره ای. مثلاً بیت کوین به اتریوم، که البته همه ی صرافی های غیرمتمرکز این قابلیت را نداند.
• سود خوب از طریق استخر نقدینگی ناشی از قراردادهای هوشمنئد

البته باید در نظر داشت که در صرافی های غیرمتمرکز، هرچند واسطه ای وجود ندارد، اما این بدین معنی نیست که هیچ دستگاه کنترل کننده ای وجود نداشته باشد. ضمن اینکه تمام معایب ذکر شده، در مقایسه با قبل، روز به روز بهبود پیدا کرده و کامل تر شده اند.

بهترین صرافی های غیر متمرکز

صرافی غیرمتمرکز بایننس

یکی از معروف ترین شرکت ها در حوزه ارزهای دیجیتال که به هردو حالت متمرکز و غیرمتمرکز، در سطح گسترده فعالیت می کند، بایننس (Binance.com) می باشد. هدف آنها از راه اندازی بخش غیرمتمرکز، ارائه شرایط و محیطی قابل اعتماد تر به کاربران ارز دیجیتال است و اعتقاد دارند با حذف مرجع کنترل کننده، کاربر اختیار بیشتری بر دارایی های خود دارد. البته کشورهایی که تحریم شامل حالشان است، مانند ایران، نمی توانند از خدمات این صرافی استفاده کنند؛ مگر با تغیر آی پی خود. کارمزد معاملات این پلتفرم 0.1 درصد است و در صورت معامله با ارز دیجیتال بایننس کوین، این کارمزد به 0.04 درصد کاهش پیدا می کند.

صرافی غیرمتمرکز بیسکیو (bisq)

صرافی غیرمتمرکز Bisq یا همان Bitsqaure سابق، یکی از قدیمی ترین صرافی های غیرمتمرکز به شمار می آید. از اصلی ترین ویژگی های این صرافی، کیف پول های مجهز به امضای چند گانه است. یعنی پس از تطبیق سفارش خرید و فروش ارز دیجیتال، تاییدیه های خریدار، فروشنده و واسط، در دسترس معمامله گر خواهد بود.

یونی سواپ (Uniswap)

یونی سواپ بر بلاک چین اتریوم پایه گذاری شده است و به راحتی می توان توسط قراردادهای هوشمند، به مبادله توکن‌های ERC-20 و اتریوم پرداخت و کارمزد آن هم با توکن ERC-20 و اتریوم به صورت 0.3 درصد پرداخت می شود.

کایبرسواپ (Kyberswap)

کایبرسواپ صرافی غیر متمرکز نسل جدیدی است که باز هم بر بلاک چین اتریوم پایه گذاری شده است. استفاده از ذخایر پویا (Dynamic) از مزایای این پلتفرم است که با افزایش نقدینگی شبکه، خدمات ارزان تر به کاربر ارائه میدهد. همچنین این صرافی ارز دیجیتال خود را، با نام KNC دارد.