دولت حذف چهار صفر از پول را تصویب کرد : تاثیر حذف صفر از پول ملی ایران

آخرین بار که خبرهای حذف صفر از پول ایران مطرح شده بود؛ به 17 دی 97 بر می گردد. اما این بار یک خبر موثق از هیئت دولت به گوش می رسد! دولت می خواهد 4 صفر را از پول ملی ایران حذف کند. در طرحی که دولت لایحه آن را به مجلس به صورت دو فریتی فرستاده است، هر تومان معادل ده هزار ریال فعلی و یکصد ریال جدید خواهد بود. ابتدا به جزییات طرح بیان شده اشاره می کنیم.

بررسی طرح حذف صفر از پول و هدف آن

طرح حذف 4 صفر از پول ایران در زمانی مطرح شده است که تورم در کشور بسیار بالاست اما چیزی که مسئولان بر آن باور دارند آن است که این طرح ربطی به تورم و قدرت خرید مردم ندارد و صرفا دلایل دیگری را پیگیری می کند. کم ارزش شدن پول ایران در مجامع بین المللی یکی از دلایلی است که دولت را بر آن داشته است تا این طرح را اجرا کند. دولت معتقد است تاثیر حذف صفر بر حیثیت واحد پول ایران است.

دومین دلیل استفاده عموم مردم از واحد “تومان” است. طبق گفته واعظی ، رئیس دفتر ریاست‌ جمهوری، فقط بانکی ها از ریال استفاده می کنند پس چه لزومی دارد واحد پول کشور ریال باشد.

استهلاک کاغذ پول یکی دیگر از دلایل حذف صفر است. بالا بودن استهلاک اسکناس به دلیل نگهداری آن در حجم زیاد یکی از مشکلاتی است که بانک مرکزی با آن مواجه شده است. هیئت دولت راه حل را در حذف 4 صفر از پول ملی می داند.

به طور کلی می توان دلایل زیر را تمام آنچه دانست که دولت جناب آقای روحانی را بر آن داشته است تا طرح حذف صفر را با دو فوریت به مجلس بفرستد:

• استفاده از ارقام بزرگ در مبادلات ساده روزمره
• مشکلات مرتبط در زمینه‌ های محاسباتی و حسابداری دفاتر
• نا امنی در حمل مقادیر زیاد پول حتی برای مبادلات روزمره
• معطل شدن در صف بانک‌ ها و معضلات شمارش حجم بالای اسکناس و سکه
• تغییر واحد پول کشور از ریال به تومان به دلیل بزرگ شدن ارقام پولی
• اجبار در استفاده از ایران‌ چک با توجه به مشکلات حقوقی ناظر بر آن
• هزینه بالای چاپ و امحای اسکناس‌های درجریان با توجه به حجم انبوه اسکناس
• بالا بودن استهلاک اسکناس به دلیل نگهداری آن در حجم زیاد

محمد رفیعی عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان هزینه های چاپ اسکناس های جدید را از جمله معایت حذف صفر از پول ملی برشمرد و گفت:

براساس اعلام کارشناسان، چاپ اسکناس های جدید پس از حذف چهار صفر از پول ملی، سه تا 6 هزار میلیارد تومان هزینه در پی دارد و برای انجام این کار 2 سال زمان نیاز است.

اقتصاددان های دیگر کشور نیز معتقدند با حذف چهار صفر نمی توان انتظار داشت سرمایه‌ گذاری بهبود یابد، رشد اقتصادی بالا برود و مشکلات ریشه‌ ای اقتصاد حل شود چرا که این موضوعات ارتباط چندانی با یکدیگر ندارند و ارتباط دادن آنها اقدامی اشتباه است. حتی خود دولتی ها نیز به طور ضمنی این موضوع را مطرح کرده اند اما چیزی که پیش بینی می شود آن است که حذف چهار صفر اثر روانی تورم را کاهش می دهد. روشن است که وقتی پول درشت در بازار معامله شود، امکان هدررفت پول افزایش یافته و در معاملات پول با ارزش پایین در نظر گرفته نمی شود اما با حذف صفر، امکان اینکه معاملات با دقت بالاتری صورت گیرد، بیشتر می شود.

حذف صفر، اگر ضرر نداشته باشد، سودی ندارد.

حنمید رضا اشرف زاده
استاد اقتصاد

حمید رضا اشرف زاده در ادامه صحبت های خود، ایران را با کشورهایی همچون آلمان و ترکیه مقایسه می کند. او معتقد است شاید با حجم زیاد نقدینگی و ارزش پول پایین مواجه باشیم اما باز هم در شرایطی قرار نداریم که ناچار به برداشتن صفر از واحد پول کشور شویم. برداشتن صفر شاید هیچ تاثیری در اقتصاد نداشته باشد اما آنچه مسلم است، سودی را به همراه نخواهد داشت.

چیزی که در صحبت های اشرف زاده به چشم میخورد مقایسه ایران با ترکیه است. چرا که ترکیه نیز چندی پیش درگیر تاثیر حذف صفر از واحد پولی اش بوده است.

آیا وضعیت اقتصاد ترکیه با حذف صفر از پول کشورش، بهبود پیدا کرد؟

ترکیه طی دهه های 1980 و 1990 تلاش های ناموفقی را برای ثبات بخشیدن به اقتصاد انجام داده بود اما بحران مالی سال 2001 در این کشور سرآغاز اصلاحاتی بود که بالاخره بیماری مزمن اقتصاد ترکیه را درمان بخشید. کمال درویش، وزیر امور مالی و اقتصاد وقت با کمک صندوق بین المللی پول دست به تغییر ساختار اقتصادی ترکیه زد، تغییراتی که شامل شناور کردن نرخ ارز، اصلاحات نهادی با هدف افزایش نقش بازار در اقتصاد، بازسازی ساختار بانک های دولتی، کاهش بار بخش عمومی در اقتصاد، افزایش استقلال بانک مرکزی و هدف گذاری برای کاهش نرخ تورم بود.

این اصلاحات از سال 2002 آغاز و در سال 2006 میلادی به پایان رسید. در واقع حذف شش صفر از پول ملی ترکیه که در سال 2005 به اجرا رسید نیز یکی از مراحل پایانی اصلاحات ذکر شده محسوب می شود. تغییر واحد پول بیانگر ورود اقتصاد ترکیه به دورانی جدید بود و یا به اعتقاد نخست وزیر وقت ترکیه، رجب طیب اردوغان، “این یک تغییر ظاهری نیست، بلکه لیر جدید بیانگر ترکیه ای قوی و اقتصادی قدرتمند است.“

همانطور که حتما از این مقدمه متوجه شده اید، اقدامات ترکیه برای بهبود شرایط اقتصادی فقط محدود به حذف صفر از پول نبوده است. به عبارت روشن تر، شاید اقتصاد ترکیه رشد بسیار مثبتی داشته است اما این رشد تماما تخت تاثیر حذف صفر از پول کشور نبوده است.

اما اینکه چرا هر وقت صحبت از تاثیر حذف صفر می شود، دولتی ها ترکیه را مثال می زد جای تعجب دارد. چرا که بیش از 50 کشور نسبت به برداشتن صفر از پول کشورشان اقدام کرده اند.

آیا تاثیر حذف صفر بر اقتصاد ایران مثبت است یا منفی؟

نمی توان یک نظر مطلق داد. اگر حذف 4 صفر تنها چیزی باشد که دولت انجام میدهد، مسلما جواب ما منفی است. برداشتن صفر های واحد پولی کشور، سفره های مردم را پر رونق تر نخواهد کرد و راه حلی برای گرانی نخواهد بود اما …

اگر دولت سعی در تک رقمی کردن تورم کند و بتواند ترم را در کشور کنترل کند، شاید بتوان روزنه های امیدی در این طرح دید. طرح برداشتن صفر بایستی در شرایطی که نرخ تورم در حال کاهش است و یا در شرایطی که نرخ تورم به یک ثبات رسیده است، عملیاتی شود. دولت باید حجم نقدینگی کشور را کنترل کند و مانع کم ارزش تر شدن واحد پولی ایران شود. ریال یا تومان فرقی ندارد…. مشکل بنیادی تر خواهد بود.

در راستای این موضوع حتی برخی ایراد هایی نیز به این طرح وارد کرده اند از جمله یکی از پژوهشگران اقتصادی به نام کمیل طیبی. کمیل طیبی معتقد است تاثیر حذف صفر بر میزان تورم می تواند وضعیت را بدتر کند. چرا که مثلا کرایه تاکسی که قبلا 1000 تومان بود، حالا برابر یک تومان می شود. و به علت ناچیز دیده شدن، حتما با افزایش 50 درصدی همراه خواهد بود که خود نوع دیگری از تورم است!!

این روز ها وضعیت اقتصاد ایران وابسته به چند صفر شاید بی ارزش باشد… شما برای ما بگویید. نظر شما در مورد جزییات طرح حذف صفر از پول ملی چیست؟